Er zijn maar een handvol planten in de wereld die cafeïne produceren, en yerba mate is daar een van. Samen met thee, koffie, cacao, kola (of cola) en guarana, wordt het yerba mate-kruid gebruikt om een cafeïnehoudende drank te produceren. Terwijl het wordt bereid als een infusie om een theeachtige drank te maken, bevat yerba mate thee geen echte theebladeren.
Yerba mate is een kruid afkomstig uit Zuid-Amerika en wordt gebruikt om de nationale drank van Argentinië, Paraguay, Uraguay en Zuid-Brazilië te maken. Yerba mate wordt in deze landen zelfs 6 op 1 gedronken bij koffie.
Dus hoe werd yerba mate zo populair in Zuid-Amerika en hoe kwam het in onze theekopjes terecht?
De oorsprong van yerba mate thee is gevuld met folklore. Ontdekt door de inheemse bevolking van de bossen van Paraguay (de Guarani) en Zuid-Brazilië (de Tupi), stond het bekend als een kruid “van de goden” dat voornamelijk werd gebruikt voor fysiek uithoudingsvermogen.
Het kruid was een basisvoedsel voor landbouwafhankelijke en nomadische en op krijgers gebaseerde levensstijlen, afhankelijk van de stam. Het werd ook gebruikt voor medicinale doeleinden. Inheemsen geloofden dat yerba mate een geschenk was dat hen werd gegeven om in leven te blijven, de vitaliteit te vergroten en de zieken te genezen.
Als spiritueel kruid werd yerba mate gebruikt voor aanbidding en vaak gebruikt voor religieuze en andere belangrijke tribale ceremonies.
De stimulerende eigenschappen van de drank werden populair bij Argentijnse gaucho’s (of cowboys), die yerba mate nipten voor energie tijdens kuddes of lange oogstdagen. Het werd ook geconsumeerd in plaats van schaars voedsel tijdens periodes van droogte of hongersnood. Deze “cowboykoffie” werd ’s ochtends en’ s avonds rond het kampvuur gedronken.
Een gedeelde kalebas van yerba mate werd rondgeleid en nipte in gemeenschap terwijl de maaltijden werden bereid.
Toen de Spanjaarden de landen in Zuid-Amerika begonnen te koloniseren, zagen ze uit de eerste hand de gezondheids- en energievoordelen die deze inheemse drank had voor de mensen van het land. Ze namen de gewoonte over en verspreidden het kruid snel en populariseerden het terwijl ze het continent veroverden.
In tegenstelling tot koffie en cacao, de andere Zuid-Amerikaanse gewassen die de Europeanen verbouwden voor geldrijke export, was yerba mate geen gedomesticeerde soort en moest hij worden geoogst van wilde bosjes schaduwbomen. Het duurde eeuwen voordat de Europeanen erachter kwamen hoe ze de plant in een betrouwbaar gewas konden veranderen.
Het “geheim”, zo bleek, was dat de zaden van yerba mate alleen ontkiemden als ze door het spijsverteringskanaal van bepaalde inheemse vogels gingen.
De yerba mate-boom is een soort van de hulstfamilie met bladeren die groenblijvend zijn (bladeren laten zien gedurende alle vier de seizoenen) en kleine fruitbessen produceren die bloeien tot groenachtig witte bloemen.
De bladeren en malse stengels worden vaak met de hand geplukt en vervolgens gedroogd in een gecontroleerde omgeving.
Ze worden soms geroosterd boven een houtvuur voordat ze kunnen worden gebroken of gesneden om het uiteindelijke kruid voor consumptie te maken. Sommige yerba mate wordt zelfs een jaar of langer gerijpt in ceder of ander hout voor extra smaak.
De yerbapartner van de hoogste kwaliteit wordt in de schaduw gekweekt onder het rijke bladerdak van het regenwoud en uit de buurt van direct zonlicht. Deze beschutting zorgt ervoor dat de bladeren meer van hun voedingsstoffen en smaak behouden dan planten die aan de zon worden blootgesteld.
Wilde yerba mate-bomen worden slechts om de twee jaar geoogst, omdat het langer duurt voordat hun bladeren zich volledig hebben ontwikkeld. Terwijl gecultiveerde bomen aan het einde van elke winter worden geoogst, omdat ze sneller groeien door zorgvuldig snoeien, blootstelling aan de zon en waterbeheersing.
Yerba mate wordt in heel Zuid-Amerika verbouwd en verwerkt. Tegenwoordig is Brazilië de grootste producent van het kruid, gevolgd door Argentinië en Paraguay.
Yerba mate thee wordt het meest traditioneel bereid in een kalebas, of “mate”. Terwijl de oorspronkelijke kalebassen kleine kommen of kopjes waren gemaakt van holle, uitgedroogde pompoen, kunnen moderne kalebassen gemaakt zijn van metaal, keramiek of hout.
De yerba, of “kruid”, wordt in de kalebas gedaan en geschud, geplet of gemalen. Koud water wordt dan beetje bij beetje in de kalebas gegoten, zodat het tijd heeft om in de kruiden te absorberen en ze voor te bereiden op de infusie.
Heet water (of soms koud, maar nooit kokend) wordt dan over de kruiden gegoten om de kalebas te vullen. De kruiden trekken in het water om een theeachtige drank te produceren.
De doordrenkte yerba mate-kruiden worden niet uit het water gezeefd zoals bij thee of koffie. In plaats daarvan wordt de drank gedronken door een “bombilla”, een metalen rietje van zilver, koper of roestvrij staal met kleine gaatjes aan de onderkant.
De bombilla fungeert zowel als een rietje als als een zeef, zodat je van de vloeistof kunt nippen terwijl de kruidenbits in de kalebas blijven.
Traditioneel wordt yerba mate bereid in één kalebas die wordt gedeeld; dit maakt deel uit van de sociale en culturele ervaring van het drinken van yerba mate. In een partnerceremonie bereidt de “cebador”, of mate-bereider, een kalebas met mate voor, neemt een slokje om er zeker van te zijn dat de mate glad is, en bereidt dan een andere partner in dezelfde kalebas voor om van gast op gast over te gaan.
Elke gast drinkt een kalebas maat en geeft deze terug aan de cebador om een andere voor te bereiden voor de volgende gast in de cirkel. Dit is een traditioneel ritueel van vriendschap en gastvrijheid.
Hoewel kalebasbereiding in Zuid-Amerika nog steeds de beste manier is om yerba mate te drinken, werken moderne methoden ook. Veel bedrijven die yerba mate op de markt brengen als kruidenthee, verkopen het in voorverpakte theezakjes en als losbladig kruid.
Yerba maté kan op dezelfde manier worden gedrenkt als een traditionele thee in een theekop, theepot, Franse pers of koffiezetapparaat.
Terwijl mate wordt doordrenkt in verschillende culturen op het continent van Zuid-Amerika, kan de traditie van het nippen van yerba mate per land verschillen. Elk heeft zijn eigen cultuur rond het bereiden en nippen van yerba mate.
Yerba mate wordt vaak omschreven als aards, plantaardig, kruidachtig en bitterzoet. Stel je een verse regenwoudvloer voor en je kunt je waarschijnlijk de smaak van yerba mate voorstellen.
Maar de smaak van yerba maté kan subtiel variëren op basis van groeiregio’s, teeltmethoden en brouwtechnieken. Veel soorten yerba mate bevatten zachte stengels en takken van de boom, die een bosachtige smaak aan de thee kunnen geven. Als de plant laat wordt geoogst, kan deze meer tannines bevatten dan een jonge plant, wat een meer samentrekkend en bitter kruid kan opleveren.
Sommige producenten roosteren de bladeren en twijgen voor een geroosterde smaak. Anderen verouderen het geoogste kruid in houten containers om nog meer lagen bosachtige smaak te geven.
Yerba maté wordt vaak omschreven als een drank met de energiekick van koffie, de zachte smaak van traditionele thee, de genezende componenten van kruidenthee en de feel-good factor van chocolade. In feite bevat de plant yerba mate cafeïne, theofylline en theobromine, de stimulerende middelen die ook in koffie, thee en chocolade voorkomen.
Zoals bij elke drank gemaakt van een cafeïnehoudende plant, kan het cafeïnegehalte variëren, afhankelijk van hoe de plantensoort, hoe deze werd verwerkt en hoe het kruid werd gebrouwen.
Sommige yerba mate-planten kunnen zelfs variëren in smaaksterkte, cafeïnegehalte en andere voedingsstoffen, afhankelijk van of het een mannelijke of vrouwelijke plant is; vrouwelijke planten zijn doorgaans milder van smaak en bevatten minder cafeïne.
Over het algemeen is het cafeïnegehalte van een yerba mate-drank typisch meer dan zwarte thee, maar minder dan koffie. Als je je cafeïne-inname in de gaten houdt, vraag dan altijd je theeleverancier naar de cafeïnehoeveelheden die specifiek zijn voor de yerba mate die je hebt gekocht.
Door yerba maté op de juiste manier te bewaren, blijft deze zo lang mogelijk vers. Het kruid zal niet echt “slecht” worden, maar het kan oud worden als het te lang blijft staan en wordt blootgesteld aan de elementen.
Als het op de juiste manier wordt bewaard op een koele, donkere plaats, in een ondoorzichtige, luchtdichte verpakking, uit de buurt van licht en vocht, en ver van voorraadartikelen zoals koffie en specerijen die smaak in het kruid kunnen uitlogen, kan yerba mate ergens tussen de één en twee jaar meegaan. moet worden gebruikt of vervangen.
Het is altijd een goed idee om thee te kopen bij een gerenommeerd bedrijf dat je kan vertellen wanneer en hoe de yerba mate is verwerkt en verpakt, en dat je kunt bewaren om de levensduur van het kruid te verlengen.
Voor meer informatie over hoe u uw thee het beste kunt verzorgen, gaat u naar onze pagina Hoe thee bewaren.
Yerba mate kan verschillende ideale brouwtemperaturen en weektijden hebben, afhankelijk van de kweek en hoe het wordt gebrouwen.
Vraag je theeleverancier om instructies voor het zetten van de thee die specifiek zijn voor de yerba mate die je hebt gekocht. In de tussentijd volgen hier enkele algemene brouwtips voor yerba mate:
Bronnen:
Yerba mate tea via Los Angeles Times
Yerba mate via Wikipedia
Legends of yerba mate via Guayaki
